Home Nederland bij nacht in kaarten en data Dark Sky gebieden Informatie over lichthinder Informatie over Wim Schmidt en Sotto le Stelle
Kaarten All sky fotos
Duisternis in getallen

Twintigste eeuw
Voor het jaar 2000 is er nauwelijks systematisch onderzoek geweest naar de ontwikkeling van de kunstmatige verlichting en het effect ervan op de duisternis. Algemeen wordt aangenomen dat het kunstmatige licht in de westerse wereld gedurende de twintigste eeuw tussen de 3% en 5% per jaar toenam. Dat zou betekenen: 100 jaar lang 4% toename,50 keer zoveel kunstmatig licht en de duisternis is dus met dezelfde factor naar beneden gegaan.
Na de eeuwwisseling
Rond de eeuwwisseling was er door diverse oorzaken veel aandacht voor de nachtelijke verlichting en de duisternis. De wereldatlas van de hemelhelderheid kwam uit en Sotto le Stelle heeft in opdracht van 9 provincies de duisternis gemeten. De resultaten van deze laatste metingen worden hieronder gegeven in de eenheid milicandela per vierkante meter (mcd/m^2) en in magnitude per vierkante boogseconde (mag/bs2).

<
ProvincieGemiddelde in mcd/m^2 Mediaan in mcd/m^2Gemiddelde in mag/bs^2Mediaan in mag/bs^2Jaar van meting
Groningen0.590.4720.4720.722014
Friesland0.510.4620.6320.742011
Drenthe0.520.4720.6120.722016
Overijssel0.870.6520.0520.372008
Gelderland1.040.9119.8620.02006-2009
Utrecht1.951.7219.1719.312009
Noord-Holland2.091.4919.1019.472012
Zuid-Holland3.852.5118.4418.902008
Zeeland1.180.8919.7220.032006

Vanaf 2012 tot nu
In 2012 werd een nieuw satelliet type, Suomi NPP, gelanceerd met aan boord het instrument VIIRS om onder andere de nachtelijke verlichting te meten. De satelliet komt elke nacht over en meet het licht onder zich. We geven hier de resultaten van heel Nederland en van de provincies Groningen en Friesland. Voor deze provincies heeft Sotto le Stelle dit in opdracht uitgerekend. De eenheid is nW/(cm^2/sr).

GebiedGemiddelde Mediaan
Nederland6.561.15
Groningen1.230.41
Friesland0.560.34

Gemiddeld was er een toename van 1% per jaar tussen 2013 en 2019, maar dit was niet significant.

In dezelfde tijd is door NachtMeetnet op 10 locaties in Nederland elke nacht de duisternis gemeten. Eind 2020 is het eindresultaat gepubliceerd. Er was gemiddeld op de meetlocaties een toename van 0,6% per jaar van de helderheid van de hemel met een onzekerheid van 0,8%. Dit is in overeenstemming met de gegevens via de satelliet.

Toekomst
Hoe de duisternis en nachtelijke verlichting in de toekomst gemeten en/of berekend wordt, weten we niet, maar data van satellieten zullen een belangrijke rol spelen. Dat lijkt zeker. De opvolgers van de Suomi NPP satelliet staan klaar en daarnaast zijn er vele kleinere initiatieven. Nachtelijke verlichting veroorzaakt stress bij mensen en is een aanslag op de habitat van vele diersoorten. Het is belangrijk dat we blijven bijhouden hoe de nachtelijke verlichting zich ontwikkelt.



Meer informatie
<



Wereldatlas
In 2000 kwam de eerste atlas van de duisternis in de hele wereld uit. Deze kunt u hier downloaden.
In 2016 kwam de tweede uit. Deze kunt u hier downloaden.




Duisternis monitoring

Met behulp van dit soort meters zijn 10 jaar lang metingen gedaan.


De Nederlandse samenvatting is hier te downloaden.

Wilt U het hele rapport lezen (in het Engels) dan kunt U het hier downloaden.


Sotto le Stelle,